Gaz ziemny odgrywa kluczową rolę w globalnym krajobrazie energetycznym, będąc jednym z najważniejszych źródeł energii. Jego znaczenie wynika z licznych zalet, takich jak relatywnie niska emisja dwutlenku węgla w porównaniu do innych paliw kopalnych oraz szerokie zastosowanie w różnych sektorach gospodarki. W niniejszym artykule przyjrzymy się źródłom gazu ziemnego, metodom jego wydobycia oraz roli, jaką pełni w światowej energetyce.

Źródła gazu ziemnego

Gaz ziemny jest jednym z najważniejszych surowców energetycznych, który występuje w różnych formacjach geologicznych na całym świecie. Jego główne źródła można podzielić na konwencjonalne i niekonwencjonalne.

Konwencjonalne źródła gazu ziemnego

Konwencjonalne źródła gazu ziemnego to złoża, które znajdują się w porowatych skałach osadowych, takich jak piaskowce i wapienie. Gaz w tych złożach jest uwięziony w naturalnych pułapkach geologicznych, które powstały w wyniku ruchów tektonicznych i procesów osadowych. Wydobycie gazu z konwencjonalnych złóż jest stosunkowo proste i ekonomiczne, co czyni je głównym źródłem gazu ziemnego na świecie.

Niekonwencjonalne źródła gazu ziemnego

Niektóre złoża gazu ziemnego są trudniejsze do eksploatacji ze względu na ich specyficzne właściwości geologiczne. Do niekonwencjonalnych źródeł gazu ziemnego zaliczamy:

• Gaz łupkowy: Występuje w łupkach, które są skałami osadowymi o niskiej przepuszczalności. Wydobycie gazu łupkowego wymaga stosowania zaawansowanych technologii, takich jak szczelinowanie hydrauliczne.
• Gaz zamknięty: Znajduje się w skałach o niskiej przepuszczalności, takich jak piaskowce i wapienie. Wydobycie gazu zamkniętego również wymaga zaawansowanych technologii.
• Gaz z pokładów węgla: Jest uwięziony w pokładach węgla i wydobywany razem z węglem lub za pomocą specjalnych odwiertów.
• Hydraty metanu: Są to złoża gazu ziemnego uwięzione w lodzie, które występują głównie na dnie oceanów i w wiecznej zmarzlinie. Wydobycie hydratów metanu jest na razie w fazie eksperymentalnej.

Metody wydobycia gazu ziemnego

Wydobycie gazu ziemnego jest procesem skomplikowanym i wymaga zastosowania różnych technologii, w zależności od rodzaju złoża i jego lokalizacji. Poniżej przedstawiamy najważniejsze metody wydobycia gazu ziemnego.

Wiercenie pionowe i poziome

Wiercenie pionowe jest tradycyjną metodą wydobycia gazu ziemnego z konwencjonalnych złóż. Polega na wykonaniu pionowego odwiertu, który dociera do złoża gazu. W przypadku złóż niekonwencjonalnych, takich jak gaz łupkowy, stosuje się wiercenie poziome, które pozwala na zwiększenie powierzchni kontaktu odwiertu ze złożem i tym samym zwiększenie wydajności wydobycia.

Szczelinowanie hydrauliczne

Szczelinowanie hydrauliczne, zwane również frackingiem, jest technologią stosowaną głównie do wydobycia gazu łupkowego i zamkniętego. Polega na wtłaczaniu pod wysokim ciśnieniem mieszaniny wody, piasku i chemikaliów do odwiertu, co powoduje powstawanie szczelin w skale i uwalnianie gazu. Metoda ta budzi kontrowersje ze względu na potencjalne zagrożenia dla środowiska, takie jak zanieczyszczenie wód gruntowych i emisja metanu.

Metoda odwiertów wielokierunkowych

Odwierty wielokierunkowe to technologia, która pozwala na wykonanie kilku odwiertów z jednej platformy wiertniczej. Dzięki temu możliwe jest zwiększenie wydajności wydobycia i zmniejszenie wpływu na środowisko. Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadku złóż znajdujących się na obszarach o ograniczonej dostępności, takich jak morza i oceany.

Rola gazu ziemnego w światowej energetyce

Gaz ziemny odgrywa kluczową rolę w globalnym systemie energetycznym, zarówno jako źródło energii, jak i surowiec do produkcji chemikaliów i nawozów. Jego znaczenie wynika z licznych zalet, takich jak relatywnie niska emisja dwutlenku węgla w porównaniu do innych paliw kopalnych oraz szerokie zastosowanie w różnych sektorach gospodarki.

Produkcja energii elektrycznej

Gaz ziemny jest jednym z najważniejszych źródeł energii elektrycznej na świecie. Elektrownie gazowe charakteryzują się wysoką efektywnością i niską emisją dwutlenku węgla, co czyni je atrakcyjną alternatywą dla elektrowni węglowych. Ponadto, elektrownie gazowe mogą szybko reagować na zmieniające się zapotrzebowanie na energię, co jest istotne w kontekście integracji odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatrowa i słoneczna.

Ogrzewanie i chłodzenie

Gaz ziemny jest powszechnie stosowany do ogrzewania budynków mieszkalnych i komercyjnych, a także do produkcji ciepła w przemyśle. W krajach o chłodnym klimacie, takich jak Rosja, Kanada czy kraje Europy Północnej, gaz ziemny odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu komfortu cieplnego. Ponadto, gaz ziemny jest wykorzystywany w systemach kogeneracyjnych, które jednocześnie produkują energię elektryczną i ciepło, co pozwala na zwiększenie efektywności energetycznej.

Transport

Gaz ziemny znajduje również zastosowanie w transporcie, zarówno jako paliwo dla pojazdów, jak i w postaci skroplonego gazu ziemnego (LNG) do napędu statków. Pojazdy zasilane gazem ziemnym emitują mniej zanieczyszczeń niż pojazdy z silnikami diesla, co przyczynia się do poprawy jakości powietrza w miastach. LNG jest coraz częściej wykorzystywane jako paliwo dla statków, zwłaszcza w kontekście zaostrzających się norm emisji zanieczyszczeń w transporcie morskim.

Przemysł chemiczny

Gaz ziemny jest ważnym surowcem dla przemysłu chemicznego, gdzie jest wykorzystywany do produkcji amoniaku, metanolu, etylenu i innych chemikaliów. Amoniak jest podstawowym składnikiem nawozów azotowych, które są niezbędne do produkcji żywności na skalę globalną. Metanol i etylen są z kolei wykorzystywane do produkcji tworzyw sztucznych, które znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach życia codziennego.

Wyzwania i przyszłość gazu ziemnego

Pomimo licznych zalet, gaz ziemny stoi przed wieloma wyzwaniami, które mogą wpłynąć na jego przyszłą rolę w globalnym systemie energetycznym. Wśród najważniejszych wyzwań można wymienić:

• Zmiany klimatyczne: Chociaż gaz ziemny emituje mniej dwutlenku węgla niż węgiel, nadal jest źródłem emisji gazów cieplarnianych. W kontekście globalnych wysiłków na rzecz ograniczenia zmian klimatycznych, konieczne jest dalsze zmniejszanie emisji związanych z wydobyciem i spalaniem gazu ziemnego.
• Bezpieczeństwo energetyczne: Wiele krajów jest uzależnionych od importu gazu ziemnego, co może prowadzić do problemów z bezpieczeństwem energetycznym w przypadku zakłóceń w dostawach. Dywersyfikacja źródeł gazu ziemnego oraz rozwój technologii magazynowania i transportu LNG mogą pomóc w zwiększeniu bezpieczeństwa energetycznego.
• Inwestycje w infrastrukturę: Wydobycie, transport i dystrybucja gazu ziemnego wymagają znacznych inwestycji w infrastrukturę, taką jak rurociągi, terminale LNG i magazyny gazu. W miarę wzrostu zapotrzebowania na gaz ziemny, konieczne będą dalsze inwestycje w rozwój infrastruktury.
• Konkurencja ze strony odnawialnych źródeł energii: Wzrost znaczenia odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatrowa i słoneczna, może wpłynąć na zmniejszenie zapotrzebowania na gaz ziemny. W związku z tym, konieczne będzie dalsze rozwijanie technologii magazynowania energii oraz integracji odnawialnych źródeł energii z systemem energetycznym.

Podsumowując, gaz ziemny odgrywa kluczową rolę w światowej energetyce, zarówno jako źródło energii, jak i surowiec dla przemysłu chemicznego. Jego znaczenie wynika z licznych zalet, takich jak relatywnie niska emisja dwutlenku węgla oraz szerokie zastosowanie w różnych sektorach gospodarki. Jednakże, gaz ziemny stoi przed wieloma wyzwaniami, które mogą wpłynąć na jego przyszłą rolę w globalnym systemie energetycznym. W związku z tym, konieczne będzie dalsze rozwijanie technologii wydobycia, transportu i magazynowania gazu ziemnego, a także integracja odnawialnych źródeł energii z systemem energetycznym.